Als je cafeïne op Wikipedia opzoekt, vind je deze bekende stof beschreven als “s werelds meest geconsumeerde psychoactieve drug”: nogal een introductie. Een “psychoactieve” drug is een drug die de stemming of het gedrag verandert door ons centrale zenuwstelsel te beïnvloeden.

Caffeïne is een fytochemicalie – dat wil zeggen een chemische stof die door planten wordt geproduceerd. Het is te vinden in de noten, zaden en bladeren van verschillende plantensoorten die in verschillende delen van de wereld groeien. Bovenaan deze lijst vinden we natuurlijk camellia sinensis, de theeplant, uit Oost-Azië, en de Afrikaanse bloeiende plant coffea arabica: de belangrijkste soort koffiestruik. Maar de lijst houdt daar niet op. Andere cafeïne-producerende planten zijn:

    • Cola acuminata of de kola-boom uit tropisch Afrika – een belangrijk ingrediënt in de formule voor coca-cola en soortgelijke producten.
    • Theobroma cacao – een Zuid-Amerikaanse altijdgroene boom. De vrucht van de cacaoboom, de cacaoboon, zal iedereen die wel eens een reep chocolade heeft gegeten, bekend voorkomen.
  • Paullinia cupana, of guaraná, is een andere Zuid-Amerikaanse plant, een wijnachtige struik uit Brazilië met een ongewoon hoog cafeïnegehalte. Producten gemaakt van guaraná zijn de afgelopen decennia populair geworden, vooral in natuurvoedingswinkels.

 

Wat is cafeïne?

Wat is cafeïne nu precies? Cafeïne is een natuurlijk voorkomend alkaloïde – een soort chemische verbinding. Cafeïne wordt om twee belangrijke redenen door planten geproduceerd:

  1. Om plantenetende insecten af te schrikken die al die lekkere, verse blaadjes zouden willen oppeuzelen.
  2. Om te voorkomen dat de zaden van rivaliserende planten die in de buurt zijn gevallen, ontkiemen en uitgroeien tot een buurplant, die kostbaar water en zonlicht zou kunnen opzuigen.

De mens ontdekte uiteindelijk dat dranken en voedingsmiddelen op basis van de bladeren en vruchten van cafeïneproducerende planten een duidelijk lichamelijk effect hadden, waardoor hij zich wakkerder, alerter en geconcentreerder voelde.

Toen zich eenmaal wereldwijde handelsroutes ontwikkelden, werden koffie en thee waardevolle internationale handelswaar en ontwikkelden Europeanen een serieuze cafeïne-gewoonte. Koffiebars en theehuizen doen het nog steeds goed en tegenwoordig consumeren we meer cafeïne dan ooit. De laatste decennia is de cafeïne van de bekende theekopjes, koffiemokken en chocoladerepen overgewaaid naar een hele reeks andere producten, waaronder

  • Koolzuurhoudende frisdranken
  • Energiedranken
  • Hoofdpijnmiddelen
  • Snacks en supplementen

 

Gevoelig worden voor cafeïne

Cafeïneconsumptie maakt voor de meeste mensen deel uit van het dagelijks leven. Britten drinken samen ongeveer 90 miljoen kopjes koffie per dag – dat zijn er meer dan 650 per jaar. Maar natuurlijk zijn de Britten al langer verliefd op thee en onze affaire met camellia sinensis vertoont geen tekenen van vermindering – we drinken zo’n 100 miljoen kopjes per dag.

Zoals we eerder zagen, is cafeïne technisch gezien een stemmingsveranderende drug, en een sterkere dan we misschien willen denken. Het blokkeert tijdelijk het effect van het biochemische adenosine op ons centrale zenuwstelsel, vertraagt het begin van slaperigheid en stimuleert de afgifte van neurotransmitters zoals dopamine. Cafeïne heeft ook invloed op het spijsverteringsstelsel. Net als andere drugs kan cafeïne verslavend worden.

Verschillende mensen reageren verschillend op cafeïne. Sommigen zijn gevoeliger voor cafeïne dan anderen, en ervaren al na een paar happen chocolade of een paar slokken koffie een reeks onaangename symptomen.

Dit kan genetische oorzaken hebben of het kan gewoon het feit zijn dat ze gewoonlijk te veel consumeren en dat hun lichaam een pauze nodig heeft. Een slechte algemene gezondheidstoestand kan de ontwikkeling van cafeïne-intolerantie of -gevoeligheid waarschijnlijker maken

Typische symptomen van overgevoeligheid voor cafeïne zijn:

  • Hoofdpijn
  • angst, nervositeit of rusteloosheid
  • een sneller hart
  • Moeilijk in slaap komen of ‘s nachts vaak wakker worden

Als dit allemaal bekend klinkt, wat kunt u er dan aan doen? Uw eerste aanspreekpunt is uw huisarts. U moet nagaan of uw symptomen geen tekenen zijn van een andere, mogelijk ernstigere aandoening.

De eliminatie-aanpak, waarbij je cafeïne gewoon uit je dieet schrapt en kijkt hoe je je voelt, is misschien niet de beste aanpak, omdat je ontwenningsverschijnselen kunt krijgen als je cafeïneconsumptie bijzonder hoog is geweest. Ironisch genoeg kan hoofdpijn een symptoom zijn van zowel te veel als te weinig cafeïne!

Een op DNA gebaseerde voedselintolerantietest is een betere optie. Neem een eenvoudig uitstrijkje en ontvang een gedetailleerd overzicht van de specifieke reacties en gevoeligheden van uw lichaam. Als u een overgevoeligheid voor cafeïne ontdekt, kunt u de consumptie ervan op een gecontroleerde en voorzichtige manier verminderen of helemaal afbouwen, zodat die vervelende ontwenningsverschijnselen tot een minimum beperkt blijven.

 


 

Geschreven door Bev Walton

Voedingsschrijver en voedingsdeskundige, diëtist

Een chef-kok van meer dan 35 jaar met ervaring in alle soorten keukens, dieetplannen, receptontwikkeling, gezondheid en voeding. Ik schrijf al meer dan 10 jaar voor zowel tijdschriften, websites en ghostwriting voor ebooks, Kindle en volledig gepubliceerde boeken. Ik heb een graad in voeding en diëtetiek en werk met restaurants en organisaties binnen de gezondheidszorg. Ik ben ook in staat om hoge kwaliteit foto’s te maken van gemaakte recepten. Geen schrijfopdracht is te groot, en terwijl ik gespecialiseerd ben in het bovenstaande, ben ik in staat om te schrijven over elk onderwerp dat je naar me gooit. Lid van de Gilde van voedsel schrijvers.